Mastabalar
Mastabalar, piramitlerin mimari öncüsü
sayılır. Antik Mısır’da özellikle Erken Hanedanlık ve Eski Krallık dönemlerinde
yaygın olan, dikdörtgen, eğimli duvarlara ve düz bir çatıya sahip mezar
yapısıdır. Yer altındaki mezar odasıyla birlikte ölen kişinin eşyalarının
konduğu odaları da içerir. [1]
Yukarı Mısır’daki Naqada bölgesinde
yer alan Mastaba 3500, Predinastik
Dönem’e (yaklaşık MÖ 3300-3100) tarihlenen önemli mezar yapılarından biridir.
Bu yapı, Erken Hanedanlık öncesi dönemde yönetici sınıfa ait elit bir bireyin
mezarı olarak inşa edilmiştir. [2] Yapının dikdörtgen planlı
ve kerpiçten inşa edilmiş olması, sonrasında gelişecek olan mastaba geleneğinin
ilk örneklerinden biri olarak kabul edilir.
 |
| Mastaba 3500 Planı |
Mastaba 3500’ün en dikkat
çekici yönlerinden biri, içerdiği zengin mezar eşyaları ve ölü gömme
uygulamalarıdır. Mezarda bulunan bazı eserler, ölen kişinin yüksek bir statüye
sahip olduğunu ve ölümden sonraki yaşama hazırlık amacıyla değerli eşyalarla
gömüldüğünü göstermektedir. Ayrıca mezarın mimarisi ve planı, daha sonraki Eski
Krallık dönemindeki taş mastabalara geçişin öncüsü olarak görülmektedir.[3]
 |
| Mastaba 3038 Planı |
Giza Platosu’nda yer alan Mastaba 3083, Erken Hanedanlık Dönemi'ne tarihlenen mezar yapılarından biridir. Genellikle I. Hanedan sonu ile II. Hanedan başlarına tarihlendirilir. Yapı hem mimari planı hem de içerdiği gömü uygulamaları bakımından Eski Krallık öncesindeki mezar mimarisine dair kritik bilgiler sunar.[4] Mastaba 3083, taş ve tuğla malzemelerin birlikte kullanıldığı hibrit bir yapı olup, içerdiği odalar, sahte kapılar ve sunu alanları ile sonraki anıtsal mezar komplekslerinin öncüsü niteliğindedir. [5] [6]
[1] William Stevenson Smith, The Art
and Architecture of Ancient Egypt, Yale University Press, New Haven, 1998,
s.92-94.
[2] Zahi Hawass, The Valley of the
Kings: The Tombs and the Treasures of the Pharaohs, American University in
Cairo Press, Cairo, 2000, s.55-57.
[3] Mark Lehner, The Complete
Pyramids: Solving the Ancient Mysteries, Thames and Hudson, New York, 1997,
s. 68-71.
[4] Salima Ikram, Death and Burial
in Ancient Egypt, University of Chicago Press, London, 2003, s.103-105.
[5] Günter Dreyer, The Early
Dynastic Tombs of the Giza Plateau: Mastaba 3083 and its Architectural
Significance, Deutsches Archäologisches Institut, Cairo, 1998, s. 112-115.
[6] Zahi Hawass, The Giza Pyramids:
History and Secrets, American University in Cairo Press, Cairo, 2009, s.
85-87.
